Dom pomocy społecznej to instytucja świadcząca usługi osobom wymagającym całodobowej opieki, ze względu na wiek, choroby, czy też niepełnosprawność. Funkcjonowanie domów opieki społecznej jest wyznacznikiem podstawowego aktu ludzkiego, jakim jest pomaganie innym. Pomaganie w tym przypadku jako troska o drugiego człowieka i wspieranie innych członków społeczeństwa, a także jako miłość bliźniego, szczególnie tego, potrzebującego pomocy. Powstanie domów pomocy społecznej wynikało z obowiązku pomocy osobom potrzebującym ze strony państwa, które jest nadrzędnym organem zapewniającym swoim obywatelom poziom zabezpieczenia społecznego i socjalnego. Przez wiele lat, aż po chwilę obecna trwają intensywne prace nad udoskonalaniem zarówno metod, formy pracy, a także jakości usług świadczonych przez domy pomocy społecznej.

Głównym zadaniem domów pomocy społecznej jest świadczenie na rzecz swoich mieszkańców usług: bytowych, opiekuńczych i edukacyjnych w zakresie i w formie, jakie wynikają z ich indywidualnych potrzeb. Zgodnie z przepisami praca domy pomocy społecznej mogą być prowadzone przez: jednostki samorządu terytorialnego, kościół, fundacje, stowarzyszenia, pozostałe osoby prawne, a także osoby fizyczne. Organem zaś wydającym zezwolenie na uruchomieni domu pomocy społecznej jest wojewoda. Ze względu na przeznaczenie, domy pomocy społecznej mogą być podzielone na te dla: osób w podeszłym wieku, przewlekle chorych somatycznie, przewlekle chorych psychicznie, dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie, dzieci i młodzieży niepełnosprawnych psychicznie, a także osób niepełnosprawnych fizycznie.

Ogólnie DPS przeznaczone są praktycznie dla osób, które nie kwalifikują się do leczenia szpitalnego, jednakże ze względu na inne elementy, jak np. przewlekłą chorobę, warunki rodzinne, warunki mieszkaniowe, czy inną sytuację życiową, potrzebują stałej opieki i nadzoru. Bardzo ważnym elementem jest jednak ścisłe dopasowanie warunków funkcjonowania i charakteru domu pomocy społecznej do sprawności i stanu zdrowia osób w nim przebywających, a to ze względu na jak najlepszy komfort ich życia. Jest to nieco utrudnione, gdyż ustawodawca dał możliwość łączenia różnych typów domów w jeden. Finansowanie domów pomocy społecznej pochodzić może z budżetu państwa, albo też ze środków prywatnych mieszkańca domu, bądź innych członków jego rodziny.

Wyposażenie i rodzaj świadczeń niezbędnych do realizacji w domu pomocy społecznej ściśle podlegają przepisom prawa i są regularnie kontrolowane. W ostatnich latach coraz większą wagę przykłada się do jakości świadczonych usług w domach pomocy społecznej osoby starsze, chore czy niepełnosprawne są trudną, ale i wrażliwą grupą społeczną, która wymaga nie tylko standardowych świadczeń socjalnych, ale także wsparcia, zapewnienia bezpieczeństwa, poszanowania ich praw, godnego traktowania, czy też współczucia.

W tym też celu w DPS-ach często organizowane są terapie zajęciowe, różne uroczystości, wycieczki, dansingi, wszystko po to, aby życie domowników domów pomocy społecznej było urozmaicone i jak najbardziej zbliżone do rzeczywistego. Pomimo, iż oferta domów pomocy społecznej jest coraz bardziej rozwinięta i atrakcyjna dla podopiecznych, często zdarza się, iż łamane są w takich miejscach podstawowe prawa człowieka.